ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ

Θα ήταν πέρα για πέρα λάθος η επίσκεψη των ηγετών της Καθολικής και της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Μυτιλήνη να αποτιμηθεί ως εκκλησιαστικό γεγονός. Και όσοι επιμένουν σε μία τέτοια «ανάγνωση» και ερμηνεία, ή αγνοούν πλήρως το περιεχόμενο του ορισμού ή (δολίως;) προσπαθούν να υποβαθμίσουν το κυρίαρχο στοιχείο της: ήγουν, τον εξαιρετικά σπουδαίο πολιτικό της συμβολισμό. Απόρροια προφανώς μιας συλλογικής αμηχανίας που επιμένει σε «κατατάξεις» και «προσδιορισμούς». Ενίοτε και στο να «κονταίνει» τα γεγονότα στο μικρό μπόι των ιδεολογιών.

Όπως και να ‘χει, η «αποτίμηση» ενός τόσου σπάνιου και σημαντικού γεγονότος, δεν μπορεί να «εξαρτάται» από τις μακροχρόνιες δογματικές δυσπιστίες. Ούτε βέβαια να «ξεχειλώνει» μέσα σε απλουστευτικές αναλύσεις περί Ιεράς Εξέτασης και «αιρέσεως του Filioque». Πόσο μάλλον να «χαραμίζεται» σε κινηματικές απλουστεύσεις και αντιεξουσιαστικές εμμονές.

Είναι αλήθεια ότι η επίσκεψη των Προκαθήμενων των δύο Εκκλησιών στη Μυτιλήνη «ξεφεύγει» από τις συναντιλήψεις που έχει παγιώσει στα καθ’ ημάς η «εκκλησιαστική συνήθεια». Εδώ, η ουσία υπερβαίνει το «θέαμα». Η συνοδοιπορία αντικαθιστά τις πομπές. Και η αγάπη αποκτά «οστά ειλικρίνειας». Θα το τολμήσω γιατί το πιστεύω: πρώτη φορά η Εκκλησία μοιάζει να έχει κατέβει από τη «μακαριότητα του θρόνου» της και να μετουσιώνει τον Λόγο της σε πράξη αντίστασης. Πρώτη φορά η πνευματικότητά της εκκοσμικεύεται με τόση σύνεση και ταπεινότητα. Και πρώτη φορά η συνύπαρξη των ηγετών της καταργεί τα τυπικά και τις επιτηδεύσεις.

Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τις πολιτικές επιδράσεις (βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες) που θα έχει αυτή η συνάντηση. Ειδικά σε μία Ευρώπη που ο «μηχανισμός του φόβου» αποκτά διαστάσεις θρησκευτικής ψύχωσης και ο «κοινός μας Θεός» διασπάται σε «ομολογιακές συνιστώσες», ρέποντας προς ολοκληρωτική… αναχώρηση. Με το «ηθικό κενό» να μεγαλώνει συνεχώς και με τη διανοητική πενία των εθνικών ηγετών να παραμορφώνει και να κατακρεουργεί τα δημοκρατικά και κοινωνικά κεκτημένα, αναζητείται (διακαώς πια) μια καινούρια «απελευθέρωση».

Σε αυτήν την «οδό», η Κοινή Διακήρυξη του Πάπα Φραγκίσκου, του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου (και αν, βεβαίως, το περιεχόμενό της δεν εργαλειοποιηθεί), θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την απαρχή μιας «Θεολογικής Ανάστασης» και την επιστροφή στις ρίζες της χριστιανοσύνης. Και, όπως πολύ σωστά επισημάνθηκε από την φίλτατη Εύη Βουλγαράκη, η Ευρώπη πρέπει να αναζητήσει ξανά την Αθήνα, τη Ρώμη και την Ιερουσαλήμ, αλλιώς θα έχει χάσει το πρόσωπό της.