ΝΑΟΙ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΗΣ... ΥΠΕΡΒΟΛΗΣ

Τον Δεκέμβριο του 2010, η Πηνελόπη Γαβρά και η Βάλια Πετούρη της πάλαι ποτέ ΕΡΤ, συναντούν στα Τίρανα τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο και – εκτός των άλλων – ξεναγούνται και στον υπό ανέγερση μεγαλοπρεπή και άκρως επιβλητικό καθεδρικό ναό της Ορθόδοξης Εκκλησίας των Τιράνων. Στα έκθαμβα μάτια των δύο δημοσιογράφων, στο θαυμασμό και την συγκίνησή τους από αυτό που αντίκριζαν μπροστά τους, αυθόρμητα εντελώς, αντιπαραθέτω την «γύρω φτώχεια». Απέναντι στην υπερβολή του 43μετρου Κωδωνοστασίου (εμπνεύσεως Αναστασίου), αντιπαραβάλω την οικιστική θλίψη των γειτονικών κτιρίων. Στην υπεροψία της αρχιτεκτονικής επιβολής αναζητώ μάταια δείγματα της «πέριξ ταπεινότητας». Ψάχνω το «μέτρο» της καθ’ ημάς Ανατολής. Την λειτουργική συνέπεια του λιτού. Ένα «σημάδι ησυχίας»!

Ναι! Το πρώτο πράμα που κυριάρχησε μέσα μου τότε, ήταν ο «θόρυβος»! Μία «βουή» από κάτι παράταιρο και αταίριαστο. Και ένα αίσθημα «σύγχυσης». Ίσως γιατί ποτέ άλλοτε δεν υπήρξα «μάρτυρας» μιας τέτοιας «θρησκευτικής μεγαλομανίας» και ενός τέτοιου «Ορθόδοξου νεοπλουτισμού». Πόσο μάλλον όταν όλη αυτή η «εκκλησιαστική υπερπαραγωγή» συντελούνταν στη «καρδιά» μιας χώρας που «ζει» σε χρόνους μεταπολεμικής περιόδου και μιας πόλης που ασφυκτιά μέσα στην πολεοδομική και αισθητική της παρακμή.

Σήμερα, που ο Ναός της Αναστάσεως Του Χριστού έχει πλέον αποπερατωθεί και λειτουργηθεί (τα εγκαίνιά του έγιναν τη Κυριακή 1 Ιουνίου του 2014), τα συμπεράσματα από τις πρώτες εντυπώσεις όχι μόνο εξακολουθούν να με «τσιγκλάνε» και να με «φορτίζουν», αλλά –  βοηθούντος και του «ρεπορτάζ» της ιστοσελίδα της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας – διευρύνονται και… εμπλουτίζονται  συνεχώς.

Διαβάζοντας κανείς τις «λεπτομέρειες» της κατασκευής του νέου Καθεδρικού Ναού των Τιράνων, διαπιστώνει ότι το αμερικάνικο γραφείο Papadatos Partnership LLP Architects –  που μετά από διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό (!) ανέλαβε να εφαρμόσει την μεγαλόπνοη ιδέα του – διακατέχεται από έναν «τεχνοκρατικό θεολογισμό» που κινείται μεταξύ σκηνοθεσίας και συμβολισμών. Παράλληλα δε, από μία νοοτροπία που αναζητά την επιβεβαίωσή της μέσα από το «ξεχωριστό» και το «μοναδικό». Κι αν για οποιοδήποτε κοσμικό κτίσμα – από το πιο απλό μέχρι το πιο σύνθετο – η αίσθηση του «ξεχωριστού» θεωρείται κομβικής σημασίας για την ιστορική του συνέχεια, οι μελέτες, οι σχεδιασμοί και οι εφαρμογές μιας «ιδέας» που αφορά έναν Ορθόδοξο Ναό, οφείλουν να παρακολουθούν «στενά» τις λειτουργικές αξίες της παράδοσης και πάνω σε αυτές να «συνθέτουν» την νέα «γραμμή» της ναοδομίας. Αυστηρά και με μέτρο.

Εδώ κάπου είναι που αρχίζει να «μπάζει» ο Καθεδρικός Ναός των Τιράνων, καθώς η «παγωνιά» από την υπερβολή και το… μεγαλοπιάσιμο, αποδυναμώνει το λατρευτικό και κατανυκτικό του περιεχόμενο, επιβάλλοντας την κυριαρχία του «έργου» επί του «σώματος». Αυτή η «κρυάδα» είναι διάχυτη παντού (ακόμη και στο… ακανόνιστο των τοιχογραφιών) και «συγκροτείται» από τον «εκμοντερνισμό της σύλληψης», που με διάφορες «θεολογικές εκκεντρικότητες», προσπαθεί να «ερμηνεύσει» τα… ανερμήνευτα. Αυτά όλα που με τρόπο θαυμαστό έχουν λυθεί αιώνες πριν την έλευση της… πρωτοπορίας!

Υ.Γ.

Αν για όλα τα παραπάνω διατηρώ μία επιφύλαξη, αυτή συνίσταται στο γεγονός ότι… μιλάω εξ αποστάσεως και με μοναδικό «τεκμήριο» το οπτικό υλικό. Στερούμενος την «δια ζώσης εμπειρία», ενδεχομένως να υπερβάλω και να… παραστρατώ.