ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΜΑΣ "ΜΕΓΑΛΩΣΑΝ"

Εδώ και αρκετές μέρες και με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη «γέννηση» του ελληνικού κινηματογράφου, «τρέχει» στην επίσημη ιστοσελίδα του Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης ένα πολύ ενδιαφέρον «γκάλοπ», στο οποίο οι «πιστοί σινεφίλ» καλούνται να ψηφίσουν το «φιλμ της καρδιάς τους», επιλέγοντας μέσα από έναν κατάλογο διακοσίων ταινιών. Ταινιών που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, έχουν σημαδέψει την καλλιτεχνική πορεία του ελληνικού σινεμά και σε μεγάλο βαθμό έχουν ορίσει και την «πολιτική μας αισθητική».

Αν κάτι δεν «κάθεται» καλά σε αυτό το καθ’ όλα ελκυστικό και πρωτόγνωρο γκάλοπ, είναι ότι θέτει ως όριο επιλογής τη μία ταινία, γεγονός που καθιστά κατά τι ασαφές και... ατεκμηρίωτο το «τελικό αποτέλεσμα». Συν το ότι περιορίζει και το «πάθος της συμμετοχής» που εδώ, εκ των πραγμάτων, συνυπάρχει και με την άσκηση της μνήμης μας. Όμως, μπροστά στην «ιστορική υπενθύμιση» και την «ευεργετική νοσταλγία» που παράγει η συγκεκριμένη λίστα, αυτά ας θεωρηθούν ως μικρές και απλές «τεχνικές λεπτομέρειες» του… δημοψηφίσματος. Το θέμα, έτσι κι αλλιώς, είναι οι ίδιες οι ταινίες. Ήγουν, ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.

Τι μας θύμισε ο κατάλογος; Τις ταινίες μέσα από τις οποίες «ανδρώθηκε» κινηματογραφικά η μεταπολιτευτική γενιά και που, με τους απόηχούς τους, μετέτρεψαν τους «αντιστασιακούς τους υπαινιγμούς» σε χαμηλόφωνες φορτίσεις. Στην πρωτοκαθεδρία αυτής της σειράς, το αγέρωχο… Μέχρι Το Πλοίο του Αλέξη Δαμιανού, η λεπτοκεντημένη Εκδρομή του Τάκη Κανελλόπουλου και ο «μολυβένιος» Ουρανός του και, φυσικά, η «αγία τετράς» του Νίκου Κούνδουρου: Μαγική Πόλη, Ο Δράκος, Το Ποτάμι και οι Μικρές Αφροδίτες.

Στα σκοτάδια της χούντας και με τον εξώστη του Ολύμπιον να δονείται συθέμελα από «πνευματικό και πολιτικό οίστρο» (μηδέ των «κραξιμάτων» εξαιρουμένων), κάνει την εμφάνισή της η ταινία–σταθμός του ελληνικού κινηματογράφου και αυτή που θα αλλάξει άρδην τα «αφηγηματικά του στάνταρς». Ο λόγος για τη μυθική Αναπαράσταση του Θόδωρου Αγγελόπουλου, φιλμ που καθόρισε εν πολλοίς και τη μεγαλειώδη πορεία του κορυφαίου μας δημιουργού.

Αντάμα με αυτό το εμβληματικό και πρωτοπόρο «μοιρολόι–νουάρ» του Αγγελόπουλου, θα συμβαδίσουν: η αξεπέραστη Ευδοκία του Αλέξη Δαμιανού, το εύθραυστο Προξενιό Της Άννας του Παντελή Βούλγαρη, η κορυφαία αντιπολεμική σάτιρα του Ντίνου Κατσουρίδη με το Τι Έκανες στον Πόλεμο, Θανάση, η γεμάτη από «ποιητική υγρασία» Παρένθεση του Τάκη Κανελλόπουλου, η πρώτη (και θαυματουργή) απόπειρα της Τώνιας Μαρκετάκη με τον Ιωάννη τον Βίαιο και, βέβαια, οι Μέρες Του ’36, ως προάγγελος του Μεγάλου Κινηματογραφικού Έπους!

Το ότι η ψήφος που δικαιούμουν θα «έπεφτε» στο Θίασο, ήταν εκ των προτέρων δεδομένο. Το «αγγελοπουλικό θαύμα» παραμένει αξία αδιαπραγμάτευτη και μία διαρκής ιστορική, πολιτική και αισθητική μαθητεία. Ενίοτε και η «πνευματική μας αφύπνιση».

Ο «μεταπολιτευτικός πυρετός» των δρόμων και των πλατειών, μοιραίο ήταν να θερμάνει και τις δημιουργικές διαθέσεις των σκηνοθετών που, ακόμη και μέσα στις υπερβολές τους, θα γίνουν οι προπομποί μιας καινούριας κινηματογραφικής τελετουργίας. Για μία δεκαετία σχεδόν, η σχέση μας με το ελληνικό σινεμά θα αποκτούσε διαστάσεις μυσταγωγίας. Συνάμα δε, και ήταν και μοναδική ευκαιρία για ζυμώσεις και ανιχνεύσεις. Διάλογοι ωρών που έσπερναν τη νέα μας μυθολογία.

Στα «μυστικά τοπία» αυτού του μύθου, θα ξαναβρώ: το γεμάτο από ξερονησιώτικη σκόνη και αέρα Χάππυ Νταίη του Βούλγαρη, τον δοξαστικό Σταύρο Τορνέ με τον απαιτητικό Μπαλαμό, το πρελούδιο της Φρίντας Λιάπα Οι Δρόμοι Της Αγάπης Είναι Νυχτερινοί, το πολύ «προχώ» για τα χρόνια του Κιέριον του Δήμου Θέου, τον μαιτρ της «αστικής αναρχίας» Νίκο Νικολαΐδη. Μία με Τα Κουρέλια Τραγουδάνε Ακόμη και την άλλη με τη Γλυκιά Συμμορία. Κι έπειτα, τον εστέτ Νίκο Παναγιωτόπουλο μέσα από Τα Χρώματα της Ίριδας, το «μαρτυρικό» Δοξόμπους του Φώτου Λαμπρινού, την αριστοκρατική Γενέθλια Πόλη του Τάκη Παπαγιαννίδη, το γλυκόπικρο και τόσο αγαπητικό Καλή Πατρίδα, Σύντροφε του Λευτέρη Ξανθόπουλου, τη «σκοτεινή» Φωτογραφία του Νίκου Παπατάκη, το παραμυθένιο Δέντρο Που Πληγώναμε του Δήμου Αβδελιώδη... μέχρι το παθιασμένο και λυτρωτικό Ρεμπέτικο του Κώστα Φέρρη.

Αναμνήσεις; Η όμορφα γερασμένη Μαίρη Χρονοπούλου στα Παιδιά της Χελιδόνας του Κώστα Βρεττάκου, εννοείται ο Αργύρης Μπακιρτζής στις ταινίες του Τσιώλη, ο πολυαγαπημένος Χρήστος Βακαλόπουλος σκηνοθετώντας την Όλγα Ρόμπαρτς, ο υπέροχος όπου και να εμφανίστηκε Άρης Ρέτσος, τα γυρίσματα του Καραβάν Σαράι με τον Τάσο Ψαρά στο παλιό καπνομάγαζο της Ελευθερούπολης, όλοι οι αγροφύλακες του Αβδελιώδη από την Εαρινή Σύναξη, η Δώρα Μασκλαβάνου και η Σωτηρία Λεονάρδου, σε κάθε ρόλο και σκηνή που έπαιξαν, οι μετανάστες και τα τζάνκια στο Από την Άκρη της Πόλης του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, όλοι οι φαντάροι –προεξάρχοντος του Καραμαζώφ– στο Λούφα και Παραλλαγή του Περράκη, η Καραΐνδρου από την Τιμή Της Αγάπης, ο Τάσος Υφάντης στην Ανατολική Περιφέρεια του Βασίλη Βαφέα... Ο Κατράκης και ο Παπαγιανόπουλος. Δυο Ελλάδες ανταριασμένες στον πιο αδελφικό και ειρηνικό διάλογο. Και εκείνος ο επουράνιος χορός του Κατράκη από το Ταξίδι Στα Κύθηρα…

Όσοι και όσες επιθυμούν να πάρουν μέρος στη ψηφοφορία, δεν έχουν παρά να «μπουν» στο http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=1241 για να ενισχύσουν την αγαπημένη τους ταινία. Με την υπενθύμιση ότι το χρονικό όριο είναι η 30η Σεπτεμβρίου. Σπεύσατε…