ΠΑΘΗ ΑΠΕΡΙΤΤΑ

Μισός αιώνα ζωής κι αυτή ακόμη κατορθώνει να πορεύεται αναλλοίωτη στο χρόνο. Εμβληματική και αξεπέραστη. Σχεδόν μυθική. Η κορυφαία –και με διαφορά– μεταφορά της ζωής του Χριστού στον Κινηματογράφο, υπογεγραμμένη από έναν άθεο μαρξιστή και «δηλωμένο» αντιεξουσιαστή και ομοφυλόφιλο. Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον του Παζολίνι είναι μία ταινία–σταθμός. Ένα αφηγηματικό σχόλιο που ισορροπεί διαρκώς ανάμεσα στην «πίστη» και την «ανησυχία». Μία συναρπαστική σπουδή επάνω στη διήγηση του Απόστολου και Ευαγγελιστή Ματθαίου. Ένας ύμνος στο λιτό και το απέριττο. Ένα ασπρόμαυρο ποιητικό έπος, δομημένο στην «περιπέτεια της αφύπνισης». Στην ανθρώπινη αγωνία. Στην υπέρβαση των ατομικών ορίων. Στην «μέσα μας μάχη». Μπορεί να είμαι άπιστος, αλλά είμαι ένας άπιστος που νοσταλγεί την πίστη…, θα πει στη δικιά του «τελική αποτίμηση» ο σκηνοθέτης.

Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον ανήκει στο πάνθεο εκείνων των ταινιών που με σημάδεψαν από την πρώτη στιγμή. Αυτή, ο Αντρέι Ρουμπλιώφ του Ταρκόφσκι, τα 400 Χτυπήματα του Τρυφώ, η Έβδομη Σφραγίδα του Μπέργκμαν… Ταινίες–σύμβολα, που τα συχνά «ραντεβού» μαζί τους ανανεώνουν τις παλιές αναγνώσεις και γίνονται η αφορμή για νέες, πιο ώριμες και πιο μεστές προσεγγίσεις και αναστοχασμούς.  

Την ταινία του Πιέρ Πάολο Παζολίνι δεν την «επικαιροποιούν» οι θεολογικές και πνευματικές φορτίσεις της Μεγάλης Εβδομάδας. Δεν είναι έργο «μικρής χωρητικότητας». Είναι μία κινηματογραφική τελετουργία που ξεπερνάει τα όρια του συναισθήματος καθώς η «πλοκή» της διεισδύει συνεχώς σε αδογμάτιστες «περιοχές» του νου και της ψυχής. Γίνεται ένα «ιερό εμβατήριο», αποσπασμένο πλήρως από τις «κοσμικές» αναπαραστάσεις και τα «θρησκευτικά εμπόρια». Ολόγυμνη σχεδόν, κατορθώνει να παρακολουθεί με κατανυκτική ευλάβεια τον λόγο του Ευαγγελίου μέσα από φαινομενικά ασύμβατα κινηματογραφικά υλικά.

Η επιλογή του Παζολίνι να υποστηρίξει το «θρησκευτικό του θεώρημα» χρησιμοποιώντας την απλότητα του τοπίου της νότιας Ιταλίας και την ερασιτεχνική αθωότητα των κατοίκων της, αποδεικνύεται μεγαλοφυής. Τα εξαίσια πορτραίτα, η επική λεπτότητα του χώρου, τα μουσικά ιδιώματα, οι απλωμένες σιωπές, τα αψηλάφητα ίχνη μιας πανάρχαιας αβεβαιότητας, συνθέτουν και συγκροτούν ένα αριστουργηματικό αφήγημα, βαθιά αντίθετο σε κάθε είδους φανατισμούς.