Τετάρτη 4 Ιανουαρίου 2017

ΟΛΑ ΤΑ ΙΔΙΑ ΜΕΝΟΥΝ...




Στο υπερπολύτιμο διαδικτυακό αρχείο του Κυριάκο Λυκουρίνου(*), δημοσιεύονται κατά καιρούς κείμενα μεγάλης ιστορικής (μα και συναισθηματικής) αξίας, «πρωταγωνιστές» των οποίων είναι οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Πολλές φορές, προς τεκμηρίωση των ιστορικών του αναφορών, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως «ύλη πιστοποίησης», δημοσιεύματα της εποχής, η επεξεργασία και η διασταύρωση των οποίων, καταγράφει στιγμές διόλου κολακευτικές για τους «εγχώριους έλληνες» σε σχέση με την συμπεριφορά και τους τρόπους τους απέναντι στους «αδελφούς συμπατριώτες». Συμπεριφορές και τρόποι που ακυρώνουν πλήρως τον (εν πολλοίς υπερφίαλο) μύθο της... πατροπαράδοτης ελληνικής φιλοξενίας.

Για λόγους καθαρά «διδακτικούς», αξίζει νομίζω τον κόπο η αντιγραφή δύο πολύ χαρακτηριστικών «στιγμών» από εκείνη τη περίοδο, η δράση των οποίων εξελίσσεται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας. Η πρώτη προέρχεται από το σπάνιο υλικό των Γενικών Αρχείων του Κράτους (την εποπτεία και «φροντίδα» στο παράρτημα της Καβάλας είχε ο Κυριάκος Λυκουρίνος) και βασίζεται σε επιστολή που δημοσιεύτηκε σε αθηναϊκή εφημερίδα στις 10 Νοεμβρίου του 1924, ενώ η δεύτερη είναι από ρεπορτάζ που φιλοξένησε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης στις 6 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς.

Και πρώτα στα... καθ’ ημάς:

Από το χωριό Γκιολτζούκ της περιφέρειας Νίγδης ξεκινήσαμε χίλιοι (1.000) πρόσφυγες και με το ατμόπλοιο “Καβάλλα” φτάσαμε στον Πειραιά. Εκεί μας έκλεισαν δεκαέξι (16) μέρες στο λοιμοκαθαρτήριο του Αγίου Γεωργίου. Συνέχεια μας ταπείνωναν για την τούρκικη γλώσσα μας και μας αντιμετώπιζαν σαν δούλους, με ξύλο, βρισιές και προσβολές.

Μετά απ’ αυτό το μαρτύριο μας επιβίβασαν στο ατμόπλοιο “Δίφρυς” με την υπόσχεση να μας στείλουν σε Θεσσαλονίκη και Καβάλα. Όμως μας αποβίβασαν στο Βάλτο της Ηπείρου, χωρίς καμιά φροντίδα, καμία πρόνοια. Μείναμε εκεί δέκα μέρες στο ύπαιθρο, τις έξι έριχνε συνέχεια καταρρακτώδη βροχή. Ήταν ένα μαρτύριο. Μικρά παιδιά, γέροι και άρρωστοι ξεψυχούσαν στην αγκαλιά μας, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Πάνω στην απελπισία μας, για να στεγνώσουμε και ζεσταθούμε λιγάκι, κόψαμε δυο ελαιόδενδρα. Αμέσως κατέφθασε ο αστυνόμος Πάργας με φοβέρες και απειλές, λέγοντας ότι τα δέντρα κοστίζουν 2.000 δραχμές.

Ύστερα από πολλές διαμαρτυρίες, μας έδωσαν σκηνές και μας εγκατέστησαν στο Τουρκικό νεκροταφείο, που απέχει πέντε λεπτά από την Πάργα, ίσως για να μας διευκολύνουν στο θάνατο. Μείναμε εκεί 35 μέρες, άρρωστοι, ελεεινοί, βρεγμένοι, νηστικοί, τουρτουρίζοντας από τον πυρετό και εκλιπαρώντας για λίγο ψωμί και λίγο κινίνο. Μέσα σ’ αυτό το μήνα από τους περίπου 1.000 Γκιολτζουκιανούς πρόσφυγες πέθαναν οι 275. Το βεβαιώνει ο ιερέας μας Αθανάσιος Καμπερίδης, που τους έθαψε εκεί και κράτησε τα ονόματά τους.

Μετά από όλα αυτά, εδέησαν να μας στείλουν στην Καβάλα. Φτάσαμε εδώ πριν μερικές μέρες, ζούμε σε σκηνές και μας τρώει η αγωνία για το αύριο: Τι θα απογίνουμε; Πού θα μας στείλουν; Δεν ξέρουμε τίποτα, ξέρουμε μόνο ότι σε κάθε βήμα μας αντικρίζουμε την αδιαφορία και την περιφρόνηση.

Η δεύτερη αφήγηση, εξελίσσεται στην κοντινή μας Πρώτη Σερρών:

Ο εντόπιος πληθυσμός του Κιούπκιοϊ της περιφερείας Παγγαίου διατελεί εν εξεγέρσει συνεπεία εγκαταστάσεως εκατόν είκοσι οικογενειών προσφύγων εις τα κτήματα εντοπίων ολίγον εντεύθεν της Τσεριπλιάνης. Η εχθρότης  αύτη των εντοπίων προς τους πρόσφυγες εξεδηλώθη χθες κατά τρόπον λυπηρότατον. Την πρωίαν της χθες, αι 120 οικογένειαι προσφύγων , αι μένουσαι υπό σκηνάς, ευρέθησαν περικυκλωμένοι υπό ομάδος του λαού του Κιούπκιοϊ. Οι πολιορκηταί ένοπλοι επετέθησαν, επηκολούθησε  δε αιματηρά συμπλοκή εντοπίων και προσφύγων. Οι εντόπιοι διεσκόρισαν τους πρόσφυγας και έκαυσαν τας σκηνάς των. Υπάρχουν πεντήκοντα περίπου τραυματίαι και εννέα νεκροί, πρόσφυγες άπαντες.

Εν τέλει, όλα, τόσο μακρινά και τόσο κοντινά... Μα τα μυαλά μας ίδια!

Φωτογραφία: Πρόσφυγες στη Λεύκη Καβάλας (Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών)

1 σχόλιο:

  1. Πραγματικά αξιόλογο και διδακτικό υλικό από το αρχείο του Κ.Λυκουρίνου! Επίκαιρο και συνάμα καυστικό όσο ποτέ! Μπράβο που το ανέδειξες Μπάμπη. Μπας και φιλοτιμηθούν να σωπάσουν κάποια σύγχρονα κουτσαβάκια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή