ΟΔΗΓΟΣ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ

Κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του ’80, τύχη αγαθή (και… ψήφοι λαϊκοί) με «έφεραν» στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών. Εκεί, αξιώθηκα να συνυπάρξω και να γνωριστώ με ανθρώπους που, σε μεγάλο βαθμό, επηρέασαν και διαμόρφωσαν τις πολιτιστικές και αισθητικές μου αναζητήσεις. Τον Βασίλη Θεοδωρίδη, τον Στράτο Σαββίδη, τον Σίμο Μιχαηλίδη, την Έλσα Σπανουδάκη, την Καλλιόπη Τοροφία, τον Γιώργο Βουλουτίδη, τον Δημοσθένη Βαρδαβούλια, τον Κοσμά Χαρπαντίδη…

Τον Αύγουστο του ’89, παραμονή της Κοιμήσεως, ο καβαλιώτης ηθοποιός Τάσος Υφάντης αφήνει την τελευταία του πνοή στην Αθήνα από ανακοπή. Εξαιρετικός ηθοποιός, ευτύχησα να τον δω σε δυo-τρεις παραστάσεις του Αμφιθεάτρου του Σπύρου Ευαγγελάτου και σε μερικές «παρεξηγημένες» ταινίες του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου (όπως για παράδειγμα στο «θρυλικό» Δοξόμπους του Φώτου Λαμπρινού). Λίγες ημέρες μετά το μοιραίο, ο Βασίλης Θεοδωρίδης ανακοινώνει στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου τη μεγάλη προσφορά του Τάσου Υφάντη στη γενέθλια πόλη! Ο σεμνός και βαθιά καλλιεργημένος ηθοποιός είχε προνοήσει να δωριθεί ολόκληρη η προσωπική του βιβλιοθήκη στον Σύνδεσμο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών, ένδειξη ίσως και της μεγάλης εκτίμησης που είχε τα χρόνια εκείνα ο εμβληματικός σύλλογος.

Τα βιβλία του Τάσου Υφάντη ήρθαν στον Σύνδεσμο και ταξινομήθηκαν με όλο το «τυπικό» που συνοδεύει μία τέτοια δωρεά. Βιβλία όχι απλά πολλά, αλλά και σπάνια. Εκδόσεις κοσμήματα. Συγγραφείς αναρίθμητοι. Ποιότητα υψηλή…

Αρχές του ’90, και οι «σειρήνες» της ελεύθερης (;) ραδιοφωνίας με οδηγούν στο στούντιο του Ράδιο Άλφα, οι εγκαταστάσεις του οποίου βρισκόταν ακόμη πίσω από το σχολείο της Χωράφας. Εκεί ξεκινάω μία σειρά εκπομπών με θέμα το μικρασιάτικο τραγούδι. Βινύλια με «γρατζουνισμένες» ηχογραφήσεις, πληροφορίες συμβατικές και μικρή εμπειρία παραγωγής, συ

νέθεταν το αποτέλεσμα μιας τυπικής ακρόασης. Μέχρι εκείνο το απόγευμα που ανάμεσα στα βιβλία του Τάσου Υφάντη, ανακάλυψα τη σπουδαία έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών με τίτλο Η  Έξοδος!

Από τότε –και για τους επόμενους δύο μήνες που διήρκεσε το αφιέρωμα– τα τραγούδια του ελληνισμού της Μικράς

Ασίας, συνδέθηκαν με τις αφηγήσεις δεκάδων προσφύγων, έτσι όπως αυτές άρχισαν να καταγράφονται από το 1930 και μετά από τη μεγάλη ελληνίδα Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ, συνεπικουρούμενη από τον σύζυγό της (και ξεχωριστό φιλέλληνα) Οκτάβ Μερλιέ! Αφηγήσεις που διαπερνούν όλο το δράμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, πλημυρισμένες από τον πόνο του ξεριζωμού. Αλλά και αφηγήσεις λαμπρές σε ό,τι αφορά το «διηγηματικό» τους κομμάτι…

Η διαδρομή αυτή δεν έχει μόνο συναισθητικό βάρος. Ούτε φυσικά διακατέχεται από «τάσεις» νοσταλγικής ωραιοποίησης. Είναι η προσπάθεια για να ανακαλύψουν όσο το δυνατόν περισσότεροι το θαυμαστό (και συνάμα κολοσσιαίο) έργο της Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ. Όχι μόνον ως «Κιβωτό Μνήμης και Συγκίνησης», αλλά και ως εργαλείο αυτογνωσίας. Ως μέσο για να βγούμε από το «εθνικό όχημα» της… παραμυθίας. Και κρατήστε το τελευταίο…