ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΖΩΗΣ

Εκατόν είκοσι λογοτέχνες (ανάμεσα τους και οι «δικοί μας αγαπημένοι» Κοσμάς Χαρπαντίδης και Θόδωρος Γρηγοριάδης) συμμετείχαν σε μία εξόχως ελκυστική και πρωτότυπη έρευνα–δημοψήφισμα την οποία οργάνωσε το bookpress.gr και το βιβλιοπωλείο Πολιτεία και από την οποία προέκυψε η λίστα με τα 100 Καλύτερα Βιβλία της Ελληνικής Λογοτεχνίας!

Πέρα από τον αναμφισβήτητο υποκειμενισμό της τελικής κατάταξης και το πομπώδες του τίτλου της, πέρα από τις «τεχνικές» λεπτομέρειες, ακόμη–ακόμη και πέρα από μία υποψία… λάιφ στάιλ που διαπερνά τη «φιλοσοφία» της έρευνας, ο κατάλογος παρουσιάζει υψηλό ενδιαφέρον για έναν πολύ ιδιαίτερο λόγο: γι’ αυτήν καθ’ αυτήν την ποιότητα της «συλλογικής εκτίμησης» έτσι όπως εκφράστηκε από ένα μεγάλο (αλλά, τολμώ να πω, διόλου «ενδεικτικό») μέρος των «εν ενεργεία» λογοτεχνών μας.

Γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι η διαχρονική (και απολύτως ορθή) άποψη περί «ορέξεως» και «κολοκυθόπιτας», δεν αφορά μόνο στο γαστρονομικό κομμάτι των αισθήσεών μας, αλλά διαχέεται και στο σύνολο των αισθητικών μας επιλογών, σπεύδω αμέσως να δηλώσω το σεβασμό μου σε οποιαδήποτε «αναγνωστική συνήθεια», μιας και αυτή υπερβαίνει κάθε προσωπική μας επιφύλαξη. Ως εκ τούτου, οι όποιες «ενστάσεις», «απορίες» και προβληματισμοί μου ας ενταχθούν στον ίδιο «κώδικα ορέξεως» που ανέφερα.

Αν κάτι δεν «κάθεται» καλά στο όλο εγχείρημα της έρευνας –και μοιραία αποτελεί και το κύριο μειονέκτημά της– είναι η ανισότητα που προκύπτει από τη συνύπαρξη σε αυτή των πεζογράφων και των ποιητών. Αποτέλεσμα αυτής της «σύγχυσης», είναι ο «τεμαχισμός» των κριτηρίων και η «αντι–κανονική» αξιολόγηση των χαρακτηριστικών τους. Διόλου παράξενο λοιπόν από μία τέτοια «γενικότητα» να προκύψουν και να καταγραφούν «αντικειμενικές αδικίες» με «απρόσμενους αποκλεισμούς» (π.χ. Βρεττάκος, Καββαδίας, Καρούζος, Λειβαδίτης, Πατρίκιος, Σουλιώτης, Κόντογλου, Δέλτα, Ζέη, Θεοτοκάς, κ.α.).

Ίδιου προβληματισμού ζήτημα είναι και ο τίτλος περί «Καλυτέρων Βιβλίων»! Και εικάζω πως σε καμία περίπτωση μία τέτοια λίστα δε θα περιελάμβανε (επί παραδείγματι) τέσσερα βιβλία του Θανάση Βαλτινού και άλλα τόσα του Καζαντζάκη (κατά την προσωπική μου γνώμη του πιο υπερτιμημένου Έλληνα συγγραφέα)! Ενδεχομένως, ο τίτλος που θα αποσαφήνιζε (και θα δικαιολογούσε) το όποιο αποτέλεσμα θα ήταν «Τι Διαβάζουν οι συγγραφείς μας»! Για να «ερμηνευτούν» έτσι και οι «εκπλήξεις» της «εισόδου στα 100», βιβλίων όπως ο Μπιντές του Χάκκα, το Πλατύ Ποτάμι του Μπεράτη, η Κερένια Κούκλα του Χρηστομάνου… Πόσω μάλλον το Από το στόμα της παλιάς Remington του Γιάννη Πάνου!

Όπως και να ‘χει όμως, ένας τέτοιος κατάλογος, είναι αδύνατο να μην υποβάλλεται συνεχώς στη βάσανο  της κριτικής, των αποριών, των αμφισβητήσεων, ακόμη και των απορρίψεων. Ιδίως όταν τα αποτελέσματά του προσομοιάζουν με αυτά των… δημοσκοπήσεων!

Αφορμής δοθείσης όμως –και παρασυρόμενος από τους… ερεθισμούς– καταθέτω την προσωπική μου λίστα με τα είκοσι αγαπημένα μου βιβλία (δέκα για την πεζογραφία και δέκα για την ποίηση) και προτρέπω προς αναγνώσεις…

1) Ποίος Ήτον Ο Φονεύς Του Αδελφού Μου     Γεώργιος Βιζυηνός

2) Η Φόνισσα                                                                 Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

3) Πέδρο Καζάς                                                            Φώτιος Κόντογλου

4) Η Λέσχη                                                                      Στρατής Τσίρκας

5) Το Διπλό Βιβλίο                                                       Δημήτρης Χατζής

6) Eroica                                                                          Κοσμάς Πολίτης

7) Το Κιβώτιο                                                                 Άρης Αλεξάνδρου

8) Η Ζωή Εν Τάφω                                                       Στρατής Μυριβήλης

9) Και Με Το Φως Του Λύκου Επανέρχονται    Ζυράννα Ζατέλη

10) Χτίστες                                                                     Γιώργος Χειμωνάς

1) Τα Ελεγεία Της Οξώπετρας                       Οδυσσέας Ελύτης

2) Η Πρώτη Εποχή                                              Νίκος Καρούζος

3) Ποιήματα                                                         Κωνσταντίνος Καβάφης

4) Ελεύθεροι Πολιορκημένοι                        Διονύσιος Σολωμός

5) Η Τέταρτη Διάσταση                                   Γιάννης Ρίτσος

6) Μυθιστόρημα                                                Γιώργος Σεφέρης

7) Εποχές (1,2,3)                                                 Μανώλης Αναγνωστάκης

8) Χαίρε Ποτέ                                                      Κική Δημουλά

9) Οκτάνα                                                             Ανδρέας Εμπειρίκος

10) Το Φως Που Καίει                                       Κώστας Βάρναλης