ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ... ΜΟΔΑ!

Τις εστί πλούσιος; Ο εν τω ολίγω αναπαυόμενος…

Στα παλιά χρόνια, δεν υπήρχαν ούτε ρυμοτομικά ούτε χωροταξικά ούτε μελετητές. Ή, κι αν υπήρχαν, ελάχιστα απασχολούσαν τις κοινωνικές αγωνίες. Οι άνθρωποι, οι απλοί άνθρωποι, μπολιασμένοι διαχρονικά στη σοφία του λιτού, φορείς μιας οικιστικής παράδοσης που βασίζονταν στο μέτρο και την απλότητα, με την έμφυτη αυτοσυγκράτησή τους και την πηγαία τους αυτογνωσία, κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα αστικό περιβάλλον εξόχως όμορφο και λειτουργικό.

Θέλω να πω ότι ο άνθρωπος από μόνος του, έχει την ικανότητα να αυτορυθμίζεται στη βάση των αναγκών και των προτεραιοτήτων του. Και ταυτόχρονα να είναι αυθεντικά δημιουργικός. Ατόφιος και γνήσιος. Γι’ αυτό και αληθινός!

Το πράγμα στην πατρίδα μας άρχισε να χαλάει με τον ερχομό της… μόδας! Από τα χρόνια του Όθωνα κρατάει η… άλωση! Από τότε που στα «δώρα των Δαναών» περιλαμβάνονταν ακόμη και οι ζωγράφοι της Σχολής του Μονάχου, οι όποιοι, άμα τη αφίξει τους, ξεκίνησαν να γεμίζουν τις εκκλησιές μας με ροδαλά αγγελάκια και κοσμικές μαντόνες, ανάγοντας τον Γιόχαν Σράουντολφ σε… εθνική σχολή! Τα ίχνη μας έσβηναν και χάνονταν μέσα στις ασβεστωμένες επιφάνειες των βυζαντινών εικόνων. Τα καθρεφτάκια του Διαφωτισμού είχαν πιάσει δουλειά και οι αντανακλάσεις τους επώαζαν την εισβολή. Επιμελώς αργά, οι εξωτερικές διαβρώσεις αδρανοποιούσαν και μόχλευαν τον «κυτταρικό μας πολιτισμό». Απροετοίμαστοι καθώς, θα παραδοθούμε, αμαχητί σχεδόν, στο θάμπωμα!

Μην παρεξηγηθώ: δεν είμαι κυριευμένος από «αντιδιαφωτιστικά πνεύματα». Ούτε κομίζω ευφάνταστες νοσταλγίες και εξιδανικευμένες αναμνήσεις. Αν κάτι προσπαθώ να πω είναι ότι την ταυτότητα ενός τόπου την καθορίζει ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι «υποδέχονται» τα ορμητικά ρεύματα των «άλλων πολιτισμών». Ο τρόπος με τον οποίο «στήνουν» τις δικλίδες ασφαλείας για να αφομοιώσουν την εισερχόμενη πρόοδο. Και κατόπιν, τι επιλέγουν ως χρήσιμο και ευεργετικό για να βιώσουν μαζί του. Προπάντων; Τι θα απορρίψουν!

Στα «χίλια μύρια κύματα» της νεώτερης Ιστορίας μας, καθοριστικό ρόλο στη συλλογική μας πτώση έπαιξε ο πνευματικός στραβισμός και τα εθνικά μαϊμουδίσματα της ημετέρας εξουσίας, με κύριους πρωταγωνιστές τα πρόσωπα που την υπηρέτησαν. Αυτά που εύστοχα κάποτε ο Βάρναλης θα χαρακτηρίσει ως δειλά, μοιραία κι άβουλα…!

Με αυτούς φτάσαμε ως εδώ, καταφέρνοντας στο διάβα μας να ισοπεδώσουμε κάθε τι ξεχωριστό και ιδιαίτερο. Κάθε τι που όριζε τη διαφορετικότητά μας. Αυτοί εξαφάνισαν τη λαϊκή μας αρχιτεκτονική, αυτοί μετέτρεψαν τις απλωσιές των πόλεων σε ασφυκτικά γκέτο, αυτοί βρήκαν τα νησιά μας «αθώα» και «αγαθά» και τα παρέδωσαν απροστάτευτα στην τουριστική σφαγή. Αυτοί και οι σημερινοί τους απόγονοί…

Που εξακολουθούν να μας «ταΐζουν» ανάπτυξη με καινούρια χωροταξικά και νέες πολεοδομίες! Αλλά πάντα με τα ίδια καθρεφτάκια…

Φωτογραφία: Το χωριό Λιμενάρια πριν την... ανάπτυξη.