ΠΕΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΜΥΘΟΥΣ!

Οι μύθοι υπήρξαν πάντα αναπόσπαστο κομμάτι του «εθνικού μας φρονήματος». Ηρωικοί κατά βάση, καθόρισαν ένα μεγάλο μέρος των ιστορικών μας αφηγήσεων (επίσημων και μη) και δημιούργησαν μία «συλλογική ψευδαίσθηση», ικανή στο να μετουσιώνει το περιεχόμενό τους σε φυλετικά παραδείγματα υπεροχής. Μύθοι που, στις περισσότερες περιπτώσεις, λειτούργησαν καταλυτικά στις περιγραφές των «εποποιιών του έθνους».

Συνήθως, το «φρόνημα» αυτό συντηρείται και αναπαράγεται μέσα από τις εθνικές εορτές, η αισθητική των οποίων αποτελεί τον ιδανικό τόπο για να αναπτυχθούν και να ακμάσουν κάθε λογής ψεύδη και υπερβολές.

Πλάι σε αυτήν την παρα-ιστορική πλάνη (στην καλλιέργεια της οποίας πρωτοστατεί ακόμη η «προαύλια μάθηση» των σχολικών εγχειριδίων και τελετών), ήρθαν να προστεθούν τα τελευταία χρόνια και οι «πρόθυμοι αφηγητές» του διαδικτύου, προβάλλοντας και προωθώντας μία νέα «εθνική μυθολογία», αντιπαραθέτοντάς την (ιδανικά θα έλεγα) με την «ηρωική πενία» των καιρών.

Φέτος, ο… διαδικτυακός εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου κατέγραψε δύο νέες (κραυγαλέες) περιπτώσεις «μεγαλείου και περηφάνιας», ο μύθος των οποίων εξυπηρετεί έναν και μόνο στόχο: να αναδείξει τη νεοελληνική ηττοπάθεια, μοχλεύοντας το «πατριωτικό μας ορμέμφυτο» με ρητορικές κορόνες του στυλ γιατί τώρα δεν σηκώνουμε κεφάλι… Ποιες όμως ήταν αυτές οι δύο «αφηγήσεις» που έγιναν… εθνικό viral;

 Η πρώτη είχε να κάνει με έναν παλαίμαχο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τον ηρωισμό και την προσφορά του οποίου θέλησαν κάποιοι να… ελληνοποιήσουν! Και κάπως έτσι, ο βετεράνος στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού βρέθηκε ξαφνικά να πολεμάει στο… Αλβανικό μέτωπο! Και πράγματι, τα λόγια είναι περιττά μπροστά σε αυτό το μεγαλείο (κατά πώς «έλεγε» και ο υποτιτλισμός της φωτογραφίας), αλλά… Έλληνα τον παππού δεν τον λες. Σίγουρα όμως… ntavarits!

Η δεύτερη (και η πιο διαδεδομένη, καθώς η διάψευσή της δεν είχε την ανάλογη… προώθηση) συνδέθηκε με μία φωτογραφία «καλλιτεχνών και επώνυμων» οι οποίοι, κατά τον Π. Καρβουνόπουλο του Militaire, φέρονται να έχουν πολεμήσει στην πρώτη γραμμή του μετώπου! Μάλιστα, για να δοθεί και η ανάλογη «κοσμική αίγλη», γίνεται αναλυτική αναφορά στα ονόματα του (ομολογώ καλοστημένου)… ενσταντανέ:

Στην πρώτη σειρά, δεύτερος από αριστερά, ο ηθοποιός Λάμπρος Κωνσταντάρας. Δεξιά του, πρώτος από αριστερά, ο βαρύτονος Ευάγγελος Μαγκλιβέρας. Αριστερά του, τρίτος από αριστερά, ο τενόρος Κώστας Σάμιος. Τελευταίος δεξιά ο έμπορος Τσαλίκης. Στην δεύτερη σειρά, πρώτος από αριστερά ο δημοσιογράφος Δ.Γαλερίδης. Δεύτερος, ο υπουργός Γεώργιος Καρτάλης. Τρίτος, ο καθηγητής Δ. Θιβαδόπουλος. Τέταρτος, ο συγγραφέας Γεώργιος Θεοτοκάς. Πέμπτος, ο βιομήχανος Συμεόνογλου. Έκτος, ο δημοσιογράφος Κώστας Μάγιερ.

Φευ! Η (έως παραπλανητική και ύποπτη) θεωρία που «θέλει» τους πλούσιους, τους αριστοκράτες και γενικά τους προνομιούχους εκείνης της εποχής να «μάχονται για την πατρίδα» χωρίς καν να σκέφτονται να χρησιμοποιήσουν τα «βύσματα» που θα τους απάλλασσαν από τις κακουχίες και τους κινδύνους, καταρρέει ακόμη και… οπτικώς! Η φωτογραφία έτσι κι αλλιώς δεν «μοιάζει» να είναι από το Μέτωπο (κατά πάσα πιθανότητα είναι τραβηγμένη σε στούντιο των Αθηνών) και κανένας από τους εικονιζόμενους (πλην Κωνσταντάρα ίσως) δεν βρέθηκε ποτέ στη «πρώτη γραμμή». Και όπως σημειώνει ο φίλτατος (και πάντα έγκυρος) Κλέων Ιωαννίδης, ζήτημα είναι αν είδε έστω κι ένας απ’ αυτούς τον…

πόλεμο. Υπηρετούσαν στη ζεστασιά κάποιου γραφείου και με καθημερινή άδεια διανυκτέρευσης, κάτι σαν υπάλληλοι δηλαδή, μόνο που δεν πληρώνονταν. Απλά δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς, έπρεπε να ντυθούν στο χακί, δεν έκαναν καμιά χάρη στην… πατρίδα.

Ενδεικτικό του μύθου που πήγε να στηθεί γύρω από αυτήν τη φωτογραφία είναι και το απόσπασμα από την εμπεριστατωμένη μελέτη της Αγγέλας Καστρινάκη για τη Λογοτεχνία της δεκαετίας 1940-1950, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει ότι όλοι (εννοεί τους λογοτέχνες) επιδίωξαν να βρεθούν στο μέτωπο, ακόμα και όσοι είχαν προβλήματα υγείας, όπως ο Γιάννης Μπεράτης, ακόμα και όσοι δεν γίνονταν ανεπιφύλακτα δεκτοί για πολιτικούς λόγους, όπως ο Γιώργος Θεοτοκάς. Πληροφορία που «αποβάλλει» εμμέσως τον Γιώργο Θεοτοκά από το… κάδρο της πανστρατιάς που (γιατί άραγε;) επεδίωξαν να στήσουν τις προηγούμενες μέρες οι… επιτήδειοι μυθομανείς!

Θα μπορούσαν να αναφερθούν και άλλα παραδείγματα για την «εγκυρότητα» του σχολιασμού της φωτογραφίας (όπως αυτό του βαρύτονου Ευάγγελου Μαγκλιβέρα που εκείνη την εποχή ήταν ήδη 55 χρονών, ή των δύο δημοσιογράφων –του Κώστα Μάγιερ και Δημήτρη Γαλερίδη– τα ονόματα των οποίων απουσιάζουν από την εγκυρότατη λίστα που είχε συντάξει ο Άγγελος Τερζάκης με τους δημοσιογράφους που είχαν βρεθεί στα βουνά της Αλβανίας), άλλα το θέμα δεν είναι η προσωπική ιστορία του καθενός. Ειδικά όταν αυτή δεν συνδέεται και με τίποτε το μεμπτόν. Το πρόβλημα, πέρα από το ψέμα και την παραπληροφόρηση, είναι ότι αυτός ο τόπος έμαθε να «ζει» μέσα από τέτοιου είδους μυθεύματα. «Συνήθεια» επώδυνη, τη στιγμή που, είτε το θέλουμε είτε όχι, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με την σκληρή πραγματικότητα!