Το όνομα του Νικόλαου Μάρτη με «συνοδεύει»
από τις πρώτες μεταπολιτευτικές ημέρες. Το άκουγα στο σπίτι από τη γιαγιά την
Άννα (καπνεργάτρια και κομμουνίστρια αναντάν–μπαμπαντάν), να το προφέρει με
έναν απαράμιλλο σεβασμό, έτσι όπως μόνον οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη
ήξεραν. Από τους γείτονές μας (ως επί το πλείστον αριστεροί από το Τσάτσκα, τον
Προφήτη Ηλία και τα Ποταμούδια), δε θυμάμαι ποτέ να ειπώθηκε κουβέντα εναντίον
του. Και για έναν περίεργο λόγο (και τότε ανεξιχνίαστο), οι ψηφοφόροι του στα «δεξιά
σπίτια» μού ήταν πάντα συμπαθείς και αγαπητοί.
Στον απόηχο του θανάτου του, ξαναζωντάνεψαν
οι μνήμες της «κοινωνικής μου αφύπνισης». Τότε που, ντουρντουβάκια της
πολιτικής (και οπωσδήποτε μέλη κάποιας από τις «φυλές» των κομματικών
νεολαιών), θα διαγωνιζόμασταν νυχθημερόν στις αφισοκολλήσεις και θα εκτονώναμε
την εφηβική μας ορμή σε πολύωρα, ογκώδη και παλλόμενα «πηγαδάκια» πέριξ και
εντός της Πλατείας Ελευθερίας. Κνίτες με τη φλόγα επαναστατημένων πιονέρων,
λεπτεπίλεπτοι Ρηγάδες, εκείνοι οι θαρραλέοι που ξεμύτισαν ένα πρωί για να
«υψώσουν» την ταμπέλα του ΠΑΣΟΚ στην Ίωνος Δραγούμη (τους θυμάμαι ακόμη: ο
Νίκος Μωράκης και ο Θανάσης Κερανόπουλος!), οι λιγοστοί και διακριτικοί της
Ενώσεως Κέντρου, κάποιοι «μπαρουτοκαπνισμένοι» ΕΚΚΕτζίδες, η Πόπη από το ΚΚΕ
μ.λ., οι «συστημικοί» της ΟΝΝΕΔ…
Εκείνα τα χρόνια, ήταν αδύνατο να
εκτιμήσουμε αυτά που σήμερα αποτελούν «πολιτικά ζητούμενα». Θέλετε η αψάδα των
καιρών, θέλετε οι ιδιότυποι ιδεολογικοί μας φανατισμοί, τα ίδια μας τα νιάτα
ίσως που επιβεβαιώνονταν μέσα από καινούριες «αγωγές», καθιστούσαν τις «παλαιές
αρετές», γράμμα κενό και εξόριστο. «Σημεία των καιρών» που το αντίτιμό τους θα
το «πληρώσει» δραματικά η χώρα από το «κομματικό σούργελο» που θα προέκυπτε μέσα
στην επόμενη δεκαετία.
Ο Νικόλαος Μάρτης ήταν αυτό ακριβώς που δεν
κατάφερε να «προστατέψει» η αστική δημοκρατία. Το «είδος» εκείνο των πολιτικών
που –ξέχωρα από τις ιδεολογικές τους καταβολές και αναφορές– μετέδιδαν την
ευγένεια, το ήθος και την καλλιέργεια μιας «άλλης πατρίδας». Άνθρωποι συνετοί
και μετρημένοι που γαλουχήθηκαν και «άντρωσαν» μέσα στις δυσκολίες της ζωής και
τους αγώνες τους για μία συλλογική προκοπή. Άνθρωποι ταπεινοί, σεμνοί,
αθόρυβοι, εργατικοί…
Σκέφτομαι με ποιους σημερινούς να συγκρίνω
τον Νικόλαο Μάρτη. Ποιους να βάλω δίπλα στον Λυμπερίδη, τον Δούκα, τον
Κοντομισόπουλο, τον Λυμπέρη, τον Λασκαρίδη. Και ποιος να σταθεί ισάξιος
απέναντι στους κραταιούς Παναγιωτόπουλο, Αστεριάδη, Δημοσθενόπουλο…
Να γιατί ο θάνατος του Νικόλαου Μάρτη,
εκτός από την φυσική του απώλεια, κουβαλάει μέσα του και μιαν άλλη μελαγχολία.
Αυτήν που, ένεκα των συγκρίσεων, σε «ρίχνει» σε βαριά κατάθλιψη. Παράγωγο
προφανώς και της «εθνικής μας μοναξιάς».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου