ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ

Δεν ξέρω γιατί, αλλά τα τελευταία χρόνια, όσο οι μέρες κοντοζύγωναν στις 25 του Μάρτη, το μυαλό μου πήγαινε πάντα στα βιβλία του Κωστή Παπαγιώργη. Θυμόμουν τις στιβαρές του διηγήσεις από τα Καπάκια, τα «απόκρυφα» της Φιλικής Εταιρείας έτσι όπως μοναδικά τα «αφηγούνταν» η αδυσώπητη έχθρα του Εμμανουήλ Ξάνθου με τον Αναγνωστόπουλο και, φυσικά, το κορυφαίο χρονικό από την αυτοβιογραφία του κοτζάμπαση της Γορτυνίας Κανέλλου Δεληγιάννη.

Όμως, τα έφερε έτσι η ζωή και από το Μάρτη αυτόν, ο Κωστής Παπαγιώργης δε μένει πια εδώ. Έφυγε στα 67, μετά από μία σύντομη, αλλά επώδυνη, μάχη με τον καρκίνο, κουβαλώντας ίσως μαζί του λίγα από τα αγαπημένα του Santé και κανένα μπουκάλι ρούμι για να γιορτάσει εκεί πάνω την απρόσμενη άφιξη.

Με τα βιβλία του Παπαγιώργη «κόλλησα» από τότε που ο Αργύρης Μπακιρτζής μού «σύστησε» το εμβληματικό έργο για τον προύχοντα της Γορτυνίας. Ταξιδεύαμε με το παλιό Θάσος VI μέσα σε ένα ολοκόκκινο σούρουπο και ήταν πάλι Μάρτης μήνας. Η «γνωριμία» υπήρξε καταλυτική. Τη συναρπαστική μαρτυρία του Κανέλλου Δεληγιάννη τη «ρούφηξα» μονομιάς. Σελίδα τη σελίδα, λέξη τη λέξη, τα έπη από τα ηρωικά σχολικά αναγνώσματα για την Επανάσταση, θα εκπέσουν εντελώς. Ο Παπαγιώργης θα «αναψηλαφήσει» ιδανικά την «ιστορική αλήθεια» και θα παραδώσει ένα έργο–πρότυπο στην ελληνική δοκιμιογραφία. Χωρίς στεγανά, χωρίς απλουστεύσεις, χωρίς υπεκφυγές και χωρίς «πατριωτικές ενθαρρύνσεις».

Άνθρωπος των παθών ο ίδιος (ανατρέξτε στο Περί Μέθης και θα καταλάβετε), θα «μεριμνήσει» αλλιώς για τα πρόσωπα της ιστορίας. Στο έργο του, όλα σχεδόν καταμαρτυρούν την «αδυναμία». Το «ευάλωτο» της ανθρώπινης φύσης. Τη «μέσα τρικυμία». Για τον Παπαγιώργη, πουθενά δεν υφίσταται η έννοια του «ήρωα». Οι πρωταγωνιστές των βιβλίων του «κατοικούν» στα «απόκρημνα της ζωής». Στο όριο μεταξύ «νίκης» και «ήττας». «Αγάπης» και «μίσους». «Θυσίας» και «προδοσίας». Αυτή η «ψυχοδιάσταση» της ιστορικής αφήγησης είναι που τα κάνει –εκτός από πολύτιμα– και τόσο… διδακτικά.

Πάνω απ’ όλα όμως, αυτό που «χρωστάω» εξ ολοκλήρου στον Κωστή Παπαγιώργη, είναι η «σχέση» που οικοδόμησα με το έργο του Ντοστογιέφκσι. Γιατί, πάνω στη δικιά του «ματιά» στερέωσα τις «ώριμες αναγνώσεις» μου με τα αριστουργήματα του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Με τις δικιές του «ορμήνιες» ο Ρασκόλνικωφ και ο Ιβάν Καραμαζώφ «βγήκαν» από το «άμοραλ σκηνικό» της πρώτης εμπειρίας. Αυτός «μερίμνησε» για την απρόσμενη «αυτοθεραπεία» από τους Δαιμονισμένους και το Αναμνήσεις από το Σπίτι των Πεθαμένων. Για μία μέθοδο μοναδικής αυτοκάθαρσης.

Ο Κωστής Παπαγιώργης έφυγε από τη ζωή στις 21 Μαρτίου, μία ημέρα μετά τα γενέθλιά του! Πόσα σημάδια αλήθεια μέσα σ’ αυτόν το μήνα…