ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΛΗΘΗ

Μετά από πολλά χρόνια αδράνειας και εφησυχασμού (αναπόσπαστα «συστατικά» των εποχών της αφασιακής ευμάρειας), ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Καβάλας επανακάμπτει στη «συλλογική δράση», ίνα επιβεβαιώσει τη σπουδαιότητα του κοινωνικού του ρόλου και την αναγκαιότητα (συν την χρησιμότητα) των επιστημονικών του παρεμβάσεων στο αστικό μας τοπίο. Εκ των προτέρων λοιπόν, χίλια τα εύγε μου για την 3^η Εβδομάδα Αρχιτεκτονικής και άλλα τόσα για το θέμα της. Τα κτίρια της λήθης «φωνάζουν» για ζωή!

Αυτήν τη «φωνή» προσπάθησαν –και, σε μεγάλο βαθμό, κατάφεραν– να αναδείξουν οι πολυποίκιλες και άρτια δομημένες εκδηλώσεις του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων. Πότε μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση των εισηγήσεων και πότε μέσα από τη «βιωματική ενσωμάτωση» της τέχνης με τη φοβερή ερημία των καπναποθηκών.

Το επίδικο, βέβαια, μιας τόσο μεγάλης πρωτοβουλίας, δε μπορεί να είναι άλλο από τη διάσωση και ανάδειξη όλων αυτών των κτιρίων που «περιφρουρούν» πεισματικά τη φυσιογνωμία της πόλης. Που δίνουν «τόνο πολιτισμού» σε ένα περιβάλλον οικοδομικής βαρβαρότητας. Που «αντιστέκονται» στις πολιτικές λαίλαπες και την ανεπάρκεια των τοπικών παραγόντων. Που «σιγοκαίνε» ακόμη εκείνο το παλιό πάθος της δημιουργίας. Και μια μυρωδιά ακατανίκητη, κόντρα στην ψευτιά και τον νεοελληνικό ζόφο.

Με ποιους τρόπους μπορούν να πάρουν σάρκα και οστά τα «οράματα της διάσωσης», μας το περιγράφουν οι ίδιοι οι διοργανωτές. Εύχρηστα, λιτά, γήινα και χειροπιαστά. Κυρίως; Χωρίς το παραμικρό ίχνος ελιτισμού και υπερβολής. Χωρίς «επιστημονική ξιπασιά» και χωρίς αφ’ υψηλού «αναζητήσεις». Προς επίρρωση τούτων, ο επίλογος από την εισαγωγή του κειμένου που «συνόδεψε» την υπερπολύτιμη Εβδομάδα Αρχιτεκτονικής:

Με δεδομένη την έλλειψη χρημάτων, τόσο από τους ιδιώτες όσο και από τους Δήμους, η επανάχρηση των υφιστάμενων κτιρίων μέσα από εργαλεία χρηματοδότησης μοιάζει μονόδρομος. Οι διάφοροι φορείς της πόλης, όπως ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, το ΤΕΕ, τα Επιμελητήρια, οφείλουν να έρθουν αντιμέτωποι με τις ευθύνες τους και να συμπράξουν σε κάθε προσπάθεια αναμόρφωσης της πόλης. Γιατί η επαναξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων μπορεί πραγματικά να αλλάξει τη φυσιογνωμία της, να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, να δώσει ώθηση στον τουρισμό και να πυροδοτήσει την ανάπτυξη όλων των γύρω περιοχών.

Ως πρώτο βήμα για τη δημιουργία μιας συνολικής πρότασης θεωρείται η εκπόνηση ενός masterplan από το Δήμο σε συνεργασία και διαβούλευση με τους φορείς, που μπορεί να δώσει τις κατευθύνσεις των παρεμβάσεων, να ορίσει το θεσμικό πλαίσιο, να διαμορφώσει τις συνθήκες για την αξιοποίηση των εργαλείων χρηματοδότησης και να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του όλου εγχειρήματος.

Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή για τη φυσιογνωμία της πόλης και ως αρχιτέκτονες δεν μπορούμε να σωπάσουμε. Αν τα μνημεία αφεθούν ακόμα μερικά χρόνια απροστάτευτα απέναντι στις καιρικές συνθήκες, οι ζημιές θα είναι ανεπανόρθωτες και η διατήρησή τους ακόμα δυσκολότερη, ίσως και ανέφικτη. Ας αναλογιστούμε όλοι τις ευθύνες μας και ας μην κρυβόμαστε πίσω από πρόσκαιρες δικαιολογίες. Για μας το γκρέμισμα των ιστορικών κτιρίων θεωρείται έγκλημα, τόσο από άποψη κοινωνική, όσο και αισθητική. Και όσοι αμφισβητούν τη σκοπιμότητα της αξιοποίησής τους και υποστηρίζουν την κατεδάφισή τους, ας ρίξουν το βλέμμα τους προς τα ιστορικά κέντρα των ευρωπαϊκών πόλεων και τα οφέλη που προκύπτουν από τη διατήρησή τους.

Καλοί οι χαιρετισμοί, καλές οι «αγνές προθέσεις», καλά και τα λόγια ευαισθησίας, αλλά όλα (μα όλα) κρίνονται στην πράξη και εκ του αποτελέσματος. Ως εκ τούτου, από δω και πέρα, δικαιολογία καμιά. Ο καθείς και οι ευθύνες του…