ΟΙ ΤΡΑΤΑΡΗΔΕΣ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ

Την οικογένεια Λυκουρίνου την πρωτογνώρισα μέσω του δεινού αλιευτή (και κορυφαίου… σαμαγιά), Αποστόλη. Με την αφεντιά του θα βρεθώ άπειρες φορές στις ξέρες της Καλλιράχης, των Μαριών, του Μπάμπουρα, της Αστρίδας… Πρώτα με εκείνη τη μαγική συνάφεια του Άγιου Σώστη, την «καθοδηγούμενη» από τον αγέρωχο δημοδιδάσκαλο και καπετάνιο ζωής τε και θαλάσσης Κώστα Λεονταράκη και κατόπιν (όταν πια το πανέμορφο σκαρί του «ενέδωσε» ολοκληρωτικά στις «τουριστικές σειρήνες»), με τις ταπεινές και εσαεί αποδοτικές βαρκούλες των… ημετέρων δυνάμεων.

Θαυμαστή ομάδα. Με επικεφαλής (κι αν θες, πες δεύτερη κουβέντα) τον μειλίχιο Αδάμ Χρυσοχόου, τον «ταχυδακτυλουργό» (και μονίμως δεινοπαθούντα από τις… μαύρες γάτες και τις ευχές για… καλή ψαριά) Θόδωρο Πορφυρίδη, τον εγνωσμένης αξίας και τεχνικής Γιώργο Γιουρούση, τον πάντων των πυροσβεστών και προσκόπων (ενίοτε και… καλλιτεχνών) Δημοσθένη Σιούλα και το… ναυτόπαιδο (άλλως και «στόμα έχει και μιλιά δεν έχει») Μαυρουδή Χατζηγιάννη…

Κι αν η χαρά της ψαριάς «περιγράφονταν» ολημερίς μέσα από την υπερδιέγερση των αισθήσεων και την κατασπατάληση της αδρεναλίνης στους ζωοφόρους βυθούς, η μεγάλη ηδονή και ευτυχία κορυφωνόταν στις βραδινές οινοπνευματώδεις διηγήσεις με τα ανθοφόρα ούζα και τις ταπεινές ρετσίνες στο γευστικό «κονάκι» του Κουγιουμτζή. Με τις «γλυκές υπερβολές», τα «τρομερά κατορθώματα», τα αθώα πειράγματα, τους μύθους και τις δοξασίες… Και καμιά φορά, μέσα στις ένδοξες και άσβεστες ιστορίες της μνήμης. Ήταν τότε που οι φωνές χαμήλωναν ήρεμα και ταπεινά, λες και έφτανε η ώρα μιας άλλης

προσευχής.

Σε ετούτες τις στιγμές, ο Απόστολος (γόνος άλλωστε σπουδαίας ναυτικής παράδοσης), μεριμνούσε πάντα για τη σύνδεση. Και, ως δια μαγείας, τα λόγια του αποκτούσαν προτεραιότητα και απολάμβαναν ευθύς τον απόλυτο σεβασμό και προσοχή…

Από τότε (πάνε κιόλας δέκα δώδεκα χρόνια) με «έτρωγε» πάντα η επιθυμία να βρεθούμε ξανά όλοι μαζί, και, σαν έτοιμοι από καιρό, να πιάσουμε την κουβέντα από εκεί που την είχαμε αφήσει την τελευταία φορά. Λίγο έξω από τον Τσεσμέ…

Όμως, άλλαι αι βουλαί των ανθρώπων και άλλα η… κρίσης κελεύει. Οι αποστάσεις μας μεγάλωσαν, οι διαθέσεις μας έχουν μουδιάσει και τα μεράκια υποχωρούν και σβήνουν. Τι κι αν εκείνη η «αλιευτική παρέα» με θεωρεί τυχερό που η «εσωτερική μετανάστευση» με έφερε στα «πάτρια ύδατα». Το κενό παραμένει και πολλές φορές είναι και δυσθεώρητο.

Κι ενώ τα σκεφτόμουν όλα αυτά, «πέφτω» πάνω σε ένα κείμενο του αδελφού του Απόστολου, του Κυριάκου Λυκουρίνου και… λιώνω. Τα έχω πει για τον Κυριάκο. Λαμπρός φιλόλογος, άοκνος ερευνητής της τοπικής ιστορίας, σπουδαίος και ερωτικός αφηγητής. Γι’ αυτό και η κάθε «συνάντηση» μαζί του είναι μία αποκάλυψη. Ένα παράθυρο ανοιχτό στη λιακάδα…

Αυτήν τη «λιακάδα» φέρνει στις ψυχές μας και το πρόσφατο κείμενό του για τους Τρατάρηδες της Καβάλας από την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ. Ένα αφήγημα πλημμυρισμένο από την αλμύρα της ταραγμένης μας ιστορίας. Ένας ύμνος στον ανθρώπινο αγώνα. Μία πανάκριβη και πολύτιμη μαρτυρία του ξεριζωμού και της προσφυγιάς. Ένα «περιπετειώδες» χρονικό πλημμυρισμένο από τα λογοτεχνικά χνάρια του Καρκαβίτσα και τους ονειρικούς κυματισμούς του Καββαδία.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Κυριάκος Λυκουρίνος «ζωντανεύει» τα γεγονότα και τους ήρωες του είναι μοναδικός. Ατόφιος. Γυμνός. Απέριττος. Τόσο, που να νιώθεις το μεγάλο καπετανοχώρι της Μικράς Ασίας, σχεδόν δίπλα σου. Να αναπνέεις τους παράλιους ζέφυρους μαζί με τους Αγιοπαρασκευουσιανούς ναυτικούς. Να διασχίζεις το Αιγαίο με τις ίδιες «ψάρενες» και τις ίδιες «γκαγκάβες». Να ανακατεύεσαι μέσα στο πλήθος των προσφύγων και να αφουγκράζεσαι το μέλλον με τα λαμπρά, μεγάλα ονόματά τους… Τον παππού Θεόδωρο Ορφανίδη, τη γιαγιά από το γένος Βλήτου, τον πατέρα Αναστάσιο Λυκουρίνο -Παρασχάρα, τον τρατάρη Γιάννη Κουκιά…

Μετά από εκείνο το συγκλονιστικό αφήγημα – ντοκουμέντο για το ολοκαύτωμα των Εβραίων της Καβάλας, ο Κυριάκος καταθέτει μια σπάνια σελίδα της τοπικής μας ιστορίας, αυτήν τη φορά βγαλμένη (κυριολεκτικά) μέσα από τα σπλάχνα του. Τον ευγνωμονώ από τα βάθη της καρδιάς μου και ευελπιστώ σε μία οινοποσία με όλη την παρέα αντάμα…