ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ

Δεν ξέρω τι γνώμη έχετε εσείς γι’ αυτήν τη τελευταία facebookική «μόδα» με τις λίστες των «δέκα αγαπημένων μας βιβλίων», αν όμως ρωτάτε για εμένα, τη βρίσκω άκρως ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική. Συν του ότι μέσω αυτής έχεις την ευκαιρία να τσεκάρεις και τα «ποιοτικά χαρακτηριστικά» των δεκάδων φίλων σου που «συγκατοικούν» μαζί σου στη μεγάλη κοινότητα του διαδικτύου.

Να γιατί «ενέδωσα» στην πρόσκληση–πρόκληση του Θάσιου αδελφού και συντρόφου Δημήτρη Σιαμαντούρα και έσπευσα αμέσως να καταθέσω τη λίστα με τις προσωπικές μου λογοτεχνικές προτιμήσεις, καταφεύγοντας όμως σε μία μικρή… παρατυπία: αντί για μία, «προσκόμισα» τρεις! Έτσι, πέρα από τις πρώτες «δύο δεκάδες» που αφορούσαν στην ελληνική Λογοτεχνία και την ελληνική Ποίηση (και που σε ανύποπτο χρόνο –και με άλλη αφορμή– είχα δημοσιεύσει πριν από αρκετούς μήνες), βρήκα την ευκαιρία για μία ξεχωριστή καταγραφή των δέκα πολυαγαπημένων μου συγγραφέων «εκτός συνόρων».

Βασανιστικό εν μέρει «σπορ», αν σκεφτείς το ασθενές της μνήμης και την προσπάθεια να αποφύγεις «νοσταλγικά ερεθίσματα». Όμως όταν πρόκειται για πράγματα που σημάδεψαν και επηρέασαν τη ζωή και τον τρόπο της σκέψης σου, όλο και κάποιος «εχέφρων αυθορμητισμός» σε καθοδήγει και σε «προστάζει».

Κάπως έτσι συνέταξα τη λίστα και κάπως έτσι τοποθέτησα και στην κορυφή της τον μέγιστο Ντοστογιέφσκι. Γνωρίζοντας εξ αρχής ότι τον «αδικώ» κατάφορα με την επιλογή μόνο των Αδελφών Καραμάζωφ. Λόγοι «αναγκαίου πλουραλισμού» λοιπόν ήταν αυτοί που δε μου επέτρεψαν να συμπεριλάβω το λατρεμένο μου Το Χωριό Στεπαντσίκοβο και το εσαεί (δραματικά) επίκαιρο Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων.

Ο Κάφκα με «κατατρέχει» από μικρό παιδί, καθώς ακόμη «κοιτάω» τον πατέρα μου να διαβάζει για ώρες ατέλειωτες τη Δίκη του. Μία σκηνή εσωτερικής διάρκειας που δε λέει να ξεθωριάσει. Στα μεγάλα μου πια, απορροφήθηκα πλήρως με τη Μεταμόρφωση. Και, για να κυριολεκτήσω, με «κατάπιε» ολόκληρο!

Ο Οδυσσέας του Τζόυς είναι ό,τι πιο «μεγαλειώδες δύστροπο» μπορεί να σου λάχει. Δε θυμάμαι πόσες προσπάθειες «μετράω» για να το «τιθασεύσω», αλλά ακόμη και η μία «σελίδα κέρδος» την κάθε φόρα, αρκούσε για να «σφυγμομετρήσω» το μεγαλείο του. Πυκνό, εύρωστο και περίπλοκο, σε «κυριεύει» από παντού.

Με το Μαγικό Βουνό του Τόμας Μαν ακολούθησα αντίστροφες διαδρομές. Πρώτα το είδα (σε εκείνες τις ανεπανάληπτες σειρές της ΕΡΤ) και μετά το διάβασα. Η τεράστια αξία του όμως, δε σου άφηνε κανένα περιθώριο να «επαναπαυτείς» στην κινηματογραφική του εκδοχή. Αφήστε που με «κυνηγάει» και για άλλους λόγους…

Τις συστάσεις για το Μαιτρ και η Μαργαρίτα του Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ μού τις έκανε ο Αλέξης Σιαμαντάς της Εκλογής. Η χρόνια εμπιστοσύνη στο γούστο και τις γνώσεις του δεν άφηνε κανένα περιθώριο για «δεύτερες σκέψεις». Από τότε, ο «διάβολος» του Μπουλγκάκωφ «σουλατσάρει» στις αχανείς λεωφόρους της κοινωνίας και της πολιτικής, σκορπώντας παντού το ελκυστικό του χάος.   

Με τους Αθλίους του Ουγκώ στο προσκεφάλι μου. Αυτό θυμάμαι. Τα χοντρά δερμάτινα εξώφυλλα, τον τίτλο με τα ασημένια γράμματα να φεγγοβολούν κάτω από την λάμπα και εμένα να σπρώχνω στην άκρη τα βαρετά μαθηματικά για να «ξαναπιάσω» τα βήματα του Γιάννη Αγιάννη. Νύχτες χωρίς τηλεόραση και η απέχθεια για τον κάθε Ιαβέρη να θεριεύει...

Ο Ντίκενς υπήρξε η συνέχεια του Ουγκώ και Οι Μεγάλες Προσδοκίες, η λογοτεχνική κορύφωση μιας μεγάλης «αναγνωστικής πορείας» μέσα στα χρόνια της βικτωριανής σήψης και παρακμής. Απλά, σπουδαίο! Και βέβαια, με εξαιρετικές κινηματογραφικές μεταφορές, αρχής γενομένης από εκείνη του Ντέιβιντ Λιν.

Το Τζαζ της Τόνι Μόρισον είναι ένα ύμνος στην «άναρχη ελευθερία». Ένα αφροαμερικάνικο κουαρτέτο με φόντο το εκρηκτικό Χάρλεμ, που αυτοσχεδιάζει συνεχώς επάνω στα ανθρώπινα συναισθήματα. Άλλως, οι προσωπικές οδύνες σε «δημόσια κατανάλωση». Δε διαβάζεται, ρουφιέται!

Η συναρπαστική νουβέλα του Χέμινγουεϊ Ο Γέρος και η Θάλασσα είναι η αφορμή για να «βάλεις κάτω τη ζωή σου» και ν’ αρχίσεις το μέτρημα από την αρχή. Το ξεψάχνισμά της. Να βυθιστείς στα απρόσμενα πελάγη των ψυχικών σου ωκεανών και να ασκηθείς ιδανικά στους όρμους της ταπεινότητας. Ένα μάθημα αυτογνωσίας γεμάτο από τη δίψα της επιβίωσης. Μία ευθεία σύγκρουση με τη ματαιότητα. Ένα βιβλίο–σύμβολο.

Ο μεγάλος… συνωστισμός γίνεται στη δέκατη θέση. «Παλεύω» ανάμεσα στο Ταμπούρλο του Γκίντερ Γκρας, το Βερολίνο Αλεξάντερ Πλατς του Άλφρεντ Ντέμπλιν και τη Λολίτα του Βλαδιμήρ Ναμπούκωφ. Καταλήγω στο τελευταίο, αποτίνοντας, κατά κάποιον τρόπο, φόρο τιμής στο ανεκπλήρωτο με ένα βαθύτατα υπαινικτικό λογοτεχνικό διαμάντι.

Πέραν όλων τούτων, η λίστα μπορεί να εκληφθεί και ως πρόταση…